Business Model Canvas (Nederlands)

In deze blog geef ik je uitleg over het Business Model Canvas (ook bekend als het Canvas Model Business of Businessmodel Canvas). Stap voor stap leg ik uit hoe je deze krachtige tool kunt toepassen voor jouw bedrijf.

Download het Business Model Canvas in het Nederlands: Powerpoint (invulformat), A1 of A0.

Uitleg Business Model Canvas

Het Business Model Canvas is door Alex Osterwalder (2010) bedacht en is een visueel overzicht waarbij de belangrijke componenten van een bedrijf beschreven zijn op 1 pagina. Het canvas weergeeft hoe een bedrijf of organisatie waarde creëert, levert en te gelde maakt.

Waarom het Canvas Model toepassen (Voordelen)

• Het helpt om jouw business op een transparante en overzichtelijke manier in kaart te brengen.
• Het is erg visueel en daardoor makkelijk te communiceren met derden.
• Multifunctionele tool die snel op te stellen en aan te passen is.
• Helpt om je business van een afstandje te analyseren.
• Met het Business Model Canvas kan je snel nieuwe businessmodel-opties creëren. 

Stappen Business Model Canvas

1. Stel vooraf een duidelijk doel

Voordat je aan de slag gaat met het Business Model Canvas, is het van groot belang om vooraf het doel scherp te stellen. Wat is de reden dat jij en je team het Business Model Canvas willen toepassen? Op basis van het doel kan de mate van detaillering en de scope waarbinnen het canvas wordt ingevuld bepaald worden.  Als je het Canvas Model wil gebruiken om voor stakeholders inzichtelijk te maken hoe je bedrijf werkt dan zijn er andere stappen benodigd dan een situatie waarin je de (financiële) levensvatbaarheid van een nieuw businessmodel wilt achterhalen.

2. Bestudeer het Business Model Canvas

Als je met het Business Model Canvas gaat werken dan is het belangrijk dat ieder teamlid de bouwstenen en de relatie tussen de onderlinge bouwstenen begrijpt. Doorloop eerst de 9 bouwstenen van het Business Model Canvas voordat je het gaat invullen. Zorg dat iedereen dezelfde ‘taal’ spreekt. Hieronder een kort en krachtige uitleg van de verschillende bouwstenen. De uitleg is ondersteund met een voorbeeld (servetschets niveau).

I. Customer segments of klantsegmenten

De meeste bedrijven richten zich niet op iedereen, maar op een deel van de markt: één of meerdere segmenten. De vraag die hier centraal staat is: Wie zijn je klanten? 

Hulpvragen:

• Voor wie creëer je waarde?
• Wie zijn je belangrijkste klanten?
• Hoe zien de klanten en gebruikers eruit?
• Welke klanttypes zijn er te onderscheiden?

II. Value proposition of waarde propositie

Een waardepropositie gaat verder dan enkel het benoemen van je producten en diensten. De waardepropositie gaat over de belofte die je klanten doet over de waarde die jouw aanbod voor hen creëert. De waardepropositie is een concrete uitwerking van de gekozen positionering waarmee de ondernemer klanten (binnen de gekozen doelmarkt en doelgroep) voor zijn aanbod probeert te winnen. Een goede waardepropositie speelt in op de behoeften van specifieke doelmarkten en gaat dieper in op de unieke waarden en prioriteiten van elke afzonderlijke doelmarkt. Het weergeeft de toegevoegde waarde van een bedrijf op de markt en beantwoord de volgende vraag voor klanten: Hoe gaat het gene waar jij mee komt mijn leven beter maken?

Hulpvragen:

• Welke belofte doe je aan klanten?
• Welke soorten klantwaarde zijn verweven in de propositie?
• Op welke productniveaus creëren we waarde?
• Wat zijn de unieke elementen in de propositie?
• Welke elementen uit de propositie gelden voor specifieke klantsegmenten?

Pro tip: Gebruik het Waarde Propositie Canvas om dieper in te gaan op de klantsegmenten (inclusief klanttaken, pijnpunten & voordelen) en de waardepropositie (Producten & diensten, pijnverzachters & voordeelverschaffers).

III. Customer relationships of klantrelaties

In de bouwsteen klantrelaties wordt er beschreven hoe de onderneming in contact staat met de klant en hoe relaties opgebouwd en onderhouden worden met ieder klantsegment. Er zijn verschillende type relaties die men aan kan gaan met klanten. Voor een onderneming is het belangrijk om te motiveren waarom men een bepaalde relatie aan wil gaan met een klantsegment. De keuze van het type klantrelatie heeft namelijk invloed op alles wat een bedrijf doet en beïnvloedt ook de andere bouwstenen in het Business Model Canvas. Er zijn de volgende soorten klantrelaties te onderscheiden: Persoonlijke relatie, digitale relatie, community, co-creatie en zelfservice. 

Hulpvragen:

• Hoe worden relaties met klanten gelegd en onderhouden?
• Welk soort klantrelatie is voor ieder klantsegment gewenst?
• Is de relatie transactioneel of relationeel?
• In welke mate zijn de relaties geïntegreerd in de rest van het businessmodel?

IV. Channels of kanalen

Met kanalen worden al de manieren waarmee een organisatie in contact staat met de klant bedoeld. Het vinden van de juiste mix van kanalen is cruciaal om klanten met de waardepropositie te bereiken. In de bouwsteen kanalen beschrijf je hoe je bedrijf met de verschillende klanten communiceert en hoe je deze klanten met de waardepropositie bereikt. De manieren hoe men in contact staat met de klant kunnen op diverse manieren onderverdeeld worden. Zo is er onderscheidt te maken in communicatie-, distributie- en verkoopkanalen. Ook kan er onderscheidt gemaakt worden tussen online- en fysieke kanalen. 

Hulpvragen:

• Via welke kanalen staan we in contact met klanten?
• In welke mate zijn de kanalen geïntegreerd?
• Welke kanalen werken het best?
• Welke kanalen zijn het meest kostenefficiënt?

V. Revenu streams of inkomstenstromen

Om als bedrijf levensvatbaar te zijn moet het voldoende inkomsten genereren. De inkomsten die een bedrijf genereert moeten hoog genoeg zijn om de kosten te dekken en onder aan de streep een mooi bedrijfsresultaat(winst) over te houden. Een bedrijf zonder goed verdienmodel is gedoemd te falen! De kassa moet rinkelen, want een druppelende geldkraan is niet genoeg om te overleven. 

Hulpvragen:

• Wat zijn onze inkomstenstromen?
• Welke prijs betaalt de klant voor het aanbod?
• Welke prijsstrategie wordt er gehanteerd?
• Hoeveel draagt iedere inkomstenstroom bij aan het totale inkomen?
• Bij welke klantsegmenten worden de grootste inkomstenstromen gerealiseerd?

VI. Key resources of kernmiddelen

De key resources Business Model Canvas bouwsteen beschrijft de belangrijkste middelen die nodig zijn om de waardepropositie te kunnen realiseren en het businessmodel te laten werken. Key resources kunnen in eigendom zijn van het bedrijf, maar kunnen ook geleased worden of bij key partners verkregen worden. Key resources kunnen in de volgende categorieën worden ingedeeld: fysiek, financieel, intellectueel en menselijk (human resources).

Hulpvragen key resources Business Model Canvas:

• Wat zijn de belangrijkste bedrijfsmiddelen om de waardepropositie te bewerkstelligen?
• Welke fysieke-, intellectuele-, menselijke- en financiële middelen zijn er nodig?

VII.  Key activities of kernprocessen

In de bouwsteen kernactiviteiten worden de belangrijkste activiteiten beschreven die een onderneming nodig heeft om goed te presteren. Het gaat dus om de kernactiviteiten die de organisatie moet uitvoeren om de waardepropositie te realiseren, klanten te bereiken, klantrelaties te onderhouden en inkomsten te verdienen. Welke activiteiten dit zijn hangt compleet af van de inrichting van het businessmodel.

Hulpvragen:

• Wat zijn de belangrijkste activiteiten om de waardepropositie te bewerkstelligen?

VIII. Key partners of strategische partners

De bouwsteen key partners gaat over het netwerk van leveranciers en partners die nodig zijn om het businessmodel te laten werken. Bedrijven gaan om allerlei redenen partnerschappen aan. Het creëren van het juiste netwerk kan als een belangrijke factor voor succesvol ondernemerschap gezien worden. Een oude wijsheid luidt niet voor niks: ”Het geheel is meer dan de som der delen”. Partners kunnen een organisatie helpen om dingen te doen die alleen niet mogelijk zijn. De juiste partnerships helpen om succesvol te zijn, te groeien en te concurreren.

Hulpvragen:

• Wat zijn onze key partners?
• Welke key resources worden verkregen bij partners?
• Welke kernactiviteiten voeren partners uit?
• Wie zijn onze belangrijkste leveranciers?

IX. Cost structure of kostenstructuur

De bouwsteen kostenstructuur beschrijft al de belangrijke kosten die gemaakt worden bij het uitvoeren van een businessmodel. Kosten zijn onvermijdbaar! Het creëren van waarde, het onderhouden van klantrelaties en het genereren van inkomsten brengen allemaal kosten met zich mee. Zoals vanzelfsprekend is het belangrijk om de kosten binnen de perken te houden en te focussen op zaken die daadwerkelijk waarde toevoegen voor klanten. Voor het ene businessmodel is kostenreductie één van de belangrijkste zaken, terwijl dit in andere businessmodellen minder belangrijk is. 

Hulpvragen:

• Hoe ziet de kostenstructuur eruit?
• Wat zijn de meest belangrijke kostenposten in het businessmodel?
• Welke key resources zijn het duurst?
• Wat zijn de duurste kern activiteiten?

Verschillende niveau’s van detailering in het Business Model Canvas

I. Servetschets

Wanneer je met het Business Model Canvas gaat werken is het altijd aan te raden om eerst met een snelle schets te beginnen voordat je verder de details in duikt. Het eerst op hoofdlijnen schetsen van de configuratie zorgt ervoor dat je niet verzuipt in de (nog) onbelangrijke details. In het geval van nieuwe business helpt een servetschets om met een ‘ontwerp attitude’ naar het idee te kijken. Als je een idee te snel bevriest, word je er verliefd op. Als je het te snel verfijnd, raak je gehecht en wordt het heel moeilijk om te blijven zoeken naar iets beters.

Nadat deze fase is afgerond is het wijs om even een stap achteruit te doen en het Canvas Model van een afstandje te bestuderen. Zijn we al goed op weg? Begrijpt ieder teamlid op basis van de schets hoe het bedrijf werkt? Staan de belangrijkste onderdelen op het canvas of missen er nog cruciale elementen?

II. Gedetailleerd canvas

Afhankelijk van het gestelde doel kan het maken van een gedetailleerde schets een belangrijke vervolgstap zijn. In deze fase ontwikkel je een volledig canvas en doordrenk je je redenering. Je probeert de relaties tussen de verschillende bouwstenen te begrijpen, je beschrijft de verschillende componenten van jouw businessmodel zo specifiek mogelijk, je kwantificeert waar mogelijk en checkt enkele basale feiten.

Is het canvas compleet of missen er nog elementen? Zijn de elementen voldoende specifiek beschreven? Is er het één en ander gekwantificeerd? En is de mate van detaillering juist? Het is belangrijk om niet te verzuipen in de details, anderzijds moet de uitwerking van het Business Model Canvas wel zo specifiek zijn dat de kritieke punten erin zijn verwerkt.

III. Businesscase

De gedetailleerde schets door ontwikkelen naar een businesscase is een mogelijke vervolgstap. In deze fase gaat het erom om de levensvatbaarheid van de opties te testen en de verschillende opties door te rekenen. Toets de strategische opties op een bierviltje en zorg dat er ook een scan is gemaakt van de omgevingsfactoren. Onderbouw waarom het businessmodel verdere uitwerking verdiend.

Check of de gevormde strategische opties zowel intern- als extern consistent zijn. Toets de opties vanuit verschillende invalshoeken en kies het businessmodel dat als eerst getest wordt.

IV. Praktijktest

Doen is de essentie van ondernemerschap. Gebruik het Business Model Canvas om concrete aannames te doen en hanteer het als een scorecard om te voortgang te monitoren. Bepaal de meest riskante aannames met behulp van de Riskiest Assumption Test. Ontwerp experimenten met behulp van testkaarten om de aannames te valideren en geef gas. Hanteer de Lean Startup principes en test, leer & itereer. Het ontwerpen van een winnend businessmodel is niet iets wat je één keer doet en waarmee je direct in de roos schiet. Het is een proces waar je continu mee bezig moet zijn.

Business Model Canvas tips

Ondanks dat het Business Model Canvas een eenvoudige tool lijkt, wordt deze geweldige tool in de praktijk meestal foutief toegepast. Bij het Business Model Canvas zit ‘the devil’ letterlijk in the details en is het nemen van de juiste stappen cruciaal om de potentie van deze tool te ervaren. Om je wat beter op weg te helpen heb ik een blog geschreven met een aantal handige Business Model Canvas tips. Lees het artikel als je meer verdieping wenst, hierbij een opsomming van de belangrijkste tips:

1. Het doel is helder
2. De mate van detaillering is afgestemd op het doel
3. Enkel de meest relevante zaken staan op het Business Model Canvas
4. De buildingblocks zijn met elkaar verbonden
5. Er staat geen wollige taal op het canvas
6. Het canvas is uitgewerkt voor één idee
7. Er zijn verschillende kleuren post-its gebruikt
8. De zaken op het canvas zijn visueel ondersteunt
9. Aannames en feiten zijn van elkaar gescheiden
10. Er zijn geen huidige en toekomstige situaties door elkaar gemengd

Wat zijn kenmerken van succesvolle businessmodellen?

Het op de hoogte zijn van kenmerken van succesvolle businessmodellen helpt je om scherpe keuzes te maken bij het ontwerpen van businessmodellen. Belangrijke kanttekening is dat niet ieder succesvol businessmodel alle onderstaande eigenschappen bezit, echter is het wel zo dat een model met meer ”succes kenmerken” over het algemeen een grotere kans van slagen heeft. In dit artikel ga ik uitgebreid in op de kenmerken van succesvolle businessmodellen. Hieronder een opsomming van de kenmerken van een succesvol businessmodel.:

• Sluit aan bij de visie
• Efficiënte organisatie met weinig verspilling
• Gedreven door passie
• Sterk onderscheidend vermogen
• Heeft een sterke lock-in voor klanten
• Lost relevante klantproblemen op
• Richt zich op grote markten of waardevolle niches
• Moeilijk te kopiëren door concurrenten
• Genereert veel winst
• Terugkerende inkomstenstromen
• Vroegtijdige ontvangst van betalingen
• Lagere kostenstructuur dan concurrentie
• Schaalbare operatie
• Profiteert van netwerkeffecten
• Maakt optimaal gebruik van de resources en kerncompetenties van een bedrijf
• Speelt in op externe factoren

Wil jij goede Ideeën opdoen voor jouw Business Model Canvas?

Koop het boek Business Model Hacking. Dit boek biedt je toegang tot een krachtige innovatiemethode die je helpt om meer resultaat te halen uit de Business Model Canvas. Business Model Hacking is helpt je om nieuwe verfrissende ideeën op te doen voor je businessmodel. In plaats van het wiel opnieuw uit te vinden, gebruik je bewezen patronen om nieuwe ideeën te genereren om een bestaand bedrijfsmodel te versterken of nieuwe te ontwikkelen. Het boek bevat meer dan 200 bewezen elementen die je helpen om betere, veerkrachtigere bedrijfsmodellen te creëren.

Voorbeeld uitwerkingen Business Model Canvas

De volgende voorbeeld uitwerkingen zijn aan te raden om te bestuderen als je aan de slag gaat met het Canvas Model.

• Business Model Canvas Uber voorbeeld
• Business Model Canvas Airbnb voorbeeld
• Business Model Canvas HelloFresh voorbeeld

Wil je graag meer Business Model Canvas voorbeelden zien? Overweeg dan om mijn boek Business Model Hacking te kopen, in het boek zijn 22 businessmodellen uitgewerkt.

Ontdek de volgende Business Model Canvas-varianten

De afgelopen jaren zijn er diverse Business Model Canvas-varianten ontstaan. In sommige situaties past een variatie van het Business Model Canvas beter bij het vraagstuk. Wil je meer weten? Lees dan het artikel variaties op het Business Model Canvas. Hieronder een overzicht met de belangrijkste variaties:

Variant 1: Lean Canvas

Het Lean Canvas, ontwikkeld door Ash Maurya. Deze tool is soms beter toe te passen voor Startups omdat de aangepaste bouwstenen focussen op probleemoplossing en unieke waarde.

Variant 2: BM Navigator

De BM Navigator biedt een gestructureerde aanpak voor businessmodellen met vier kernaspecten: Klant, Waarde, Capaciteit en Financiën. Deze manier van businessmodellen is eenvoudiger. Waardoor je sneller verschillende businessmodel opties uit kan schetsen.

Variant 3: Circular Canvas

Bij het Circular Canvas zijn de vragen aangepast en gericht op het toepassen van de circulaire principes. Dit helpt in situaties waarin circulariteit een belangrijk thema is.

Veelgestelde vragen over het Business Model Canvas

Mijn Business Model Canvas uitleg wordt veel gelezen en zo nu en dan krijg ik vragen van mensen die met het Canvas Model aan de slag zijn gegaan. Om je zo goed mogelijk op weg te helpen deel ik graag een aantal van deze vragen:

I. Wat is het verschil tussen het Business Model Canvas en een ondernemersplan?

Een traditioneel ondernemersplan is een uitgebreid document dat diepgaande details bevat over elk aspect van een bedrijf. Het Business Model Canvas daarentegen is een visuele en beknopte weergave van het bedrijfsmodel, bedoeld om snel en gemakkelijk te communiceren en te itereren. Ik ben een voorstander voor het gebruik van het Canvas Model om de volgende redenen:

• Het is sneller op te stellen dan een ondernemersplan. Hiermee voorkom je dat het alweer achterhaald is op het moment dat het af is.
• De 9 bouwstenen dwingen je om goed na te denken over de belangrijke zaken, op hoofdlijnen zonder ”direct” te veel te verzanden in details.
• Je hebt de mogelijkheid om door te itereren op basis van learnings. Een valkuil van een traditioneel ”dik” ondernemersplan is dat er erg veel tijd aan wordt besteed (vooraf), zonder de aannames die er gedaan worden continu te toetsen. Hierdoor loop je het risico dat het gehele plan overboord kan als belangrijke aannames niet blijken te kloppen.

II. Hoe vaak moet ik het Business Model Canvas herzien?

Het Business Model Canvas moet regelmatig worden herzien. Hoe vaak is sterk afhankelijk van de fasering van het bedrijf en de ontwikkelingen in de markt. Een paar voorbeelden:

• Startup: Zoekend naar een herhaalbaar & schaalbaar business model. Advies: Gebruik het Business Model Canvas als een scorecard en verwerk de uitkomsten uit de uitgevoerde experimenten. Herziening nodig: Bepaal dat na iedere 2 wekelijkse sprintcyclus en herzie het Canvas Model minstens ieder kwartaal.
• Bedrijf: Bezig met de uitvoering van een bestaand business model. Advies: Houdt minstens ieder kwartaal een review van het huidige businessmodel, de bedrijfsstrategie en de ontwikkelingen in de markt. De intensiteit waarmee een bedrijf zich hiermee bezig dient te houden is sterk afhankelijk van de veranderingen in de markt. Ieder bedrijf wil continuïteit van de bedrijfsvoering waarborgen en probeert het Kodak-moment te voorkomen.

III. Kan het Business Model Canvas worden gebruikt voor non-profitorganisaties?

Ja, het Canvas Model kan ook gebruikt worden door non-profitorganisaties. De bouwstenen blijven grotendeels hetzelfde, maar de focus ligt meer op de impact die de organisatie wil maken en hoe ze haar missie financiert en uitvoert. In de bouwsteen inkomstenstromen kan je de concrete impact die de organisatie maakt opschrijven.

IV. Kan ik het Business Model Canvas gebruiken om investeerders aan te trekken?

Het Business Model Canvas is een erg populaire innovatietool. De kans is groot dat de investeerders waar jij voor wil pitch al eens met het Canvas Model gewerkt hebben en het waarderen. Een voordeel van het toepassen van het Business Model Canvas bij het aantrekken van investeerders is dat het in één oogopslag inzicht geeft in hoe je bedrijf werkt. Het kan je helpen om je bedrijfsstrategie helder en overtuigend te presenteren.

Ben je klaar om het Business Model Canvas toe te passen?

Gebruik deze uitleg en ontdek de kracht van het Business Model Canvas. Ben je enthousiast over mijn uitleg van het Canvas Model? Vergeet deze blog dan vooral niet te delen! Wil je met hulp het maximale uit het Business Model Canvas halen? Neem dan contact op!